نگاهی به آمار و ارقام نشان میدهد حتی تجربه مصرف در دوران ۱۰ تا ۱۲ سالگی نیز وجود دارد و مصرف مواد سبکتر یا در دسترستر مانند سیگار، حشیش و الکل در ۱۵ تا ۲۰ سالگی مشاهده میشود.
به گزارش خبرآنلاین،آنچه میخوانید، شرحی است از میزگرد «چالشهای اعتیاد در جامعه و راهبردهای کاهش آسیب» که با حضور پژوهشگران مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، امید مساح، پزشک و متخصص مطالعات اعتیاد، دکتر محمدحسن فرهادی، متخصص علوم اعصاب شناختی و دکتر کامیار غنی، متخصص مطالعات اعتیاد در روزنامه اطلاعات برگزار شد.
اطلاعات در خبری نوشت:
آیا اعتیاد، درمان پذیر و قابل ترک است؟ بهترین درمان برای آن چیست؟
مساح: اعتیاد یک بیماری مزمن، عودکننده و قطعا درمان پذیر است، منتها درمان از علاج متفاوت است و فاکتورهای گوناگونی همچون عوامل اجتماعی در آن دخیلند. اگر تعیینکنندههای اجتماعی مؤثر بر سلامت در حد نرمال و متوسطی نباشد خوشباورانه است که بتوانیم افراد مصرف کننده را در سیر بهبود بیماری و مسیر درمان نگهداریم. باید دقت کرد که درمانهای سریع برای بیماری اعتیاد مثمر ثمر نیستند؛ زیرا اعتیاد یک سیر مزمن و بطئی است که بهتدریج پیشروی میکند و زمان شروعش چندان مشخص نیست.
شاید دفعات اول مصرف با اختیار و انتخاب باشد اما بهمرور به سمت بیماری زایی پیش می رود و این پیشرفت در افرادی که عوامل زیستیروانی و اجتماعی مستعدکننده آن را داشته باشند با سرعت بیشتری خواهد بود. همانطور که این سیر با کندی شکل گرفته و طی سالها ریشه میدواند، درمان آن نیز کند و زمانبر است.
مهمترین هدف درمان، بهبود عملکرد فردی-شغلی-اجتماعی فرد است. افراد و خانوادهها باید اصرار بر پرهیز و قطع مصرف هرگونه دارو را فراموش کنند. چون این نوع نگاه به انگ روشهای درمانی دامن زده و منجر به گسترش اعتیاد خواهد شد. اگر عوامل تشدیدکننده برخی بیماریها کنترل نشوند، شاید تا ابد لازم باشد که درمان ادامه یابد.
بهتر است در صدد دسته بندی درمانها نباشیم. نوع درمان بسته به شدت وابستگی و درجه بندی مصرف و نوع ماده مصرفی یا نوع رفتار اعتیادی متفاوت خواهد بود و ممکن است دوره درمان فردی کوتاهتر و دوره درمان فرد دیگری طولانیتر باشد. گرچه درمانهای پرهیزمدار و دارویی در دنیا شناختهشده و رایج هستند، ولی خطکشی بین آنها و تخصیص هریک به موارد خاص ممکن نیست و چه بسا فردی در هر مرحله از مصرف، یکی از این روشها و حتی تلفیقی از آنها برایش مناسب باشد. بهترین درمان برای هر فرد، درمانی است که او را به بهترینِ خودش برساند. یعنی کارایی و عملکرد فردی-اجتماعی و شغلی او را ارتقا داده یا لااقل حفظ کند. وقتی فرد عملکرد و راندمان و انگیزههایش را از دست داده و پویایی و تلاش نشان نمیدهد، لزوما پرهیز از هر نوع ماده و دارو بهترین درمان نیست.
با توجه به این که اعتیاد در کشور از شکل سنتی خارج شده و مصرف داروهای روانگردان یا مخدرهای گوناگون افزایشیافته، آیا شکل درمان نیز تغییر کرده است؟
مساح: علیرغم تمام تغییراتی که بهسرعت در سبد عرضه مواد از سوی سوداگران و قاچاقچیان رخ میدهد، ولی آسیبشناسی بنیادی در تمامی رفتارهای اعتیادی اعم از اعتیاد به مادهای خاص یا اعتیاد به رفتاری خاص تا حدود زیادی مشترک و لذا بخش اعظمی از مداخلات درمانی نیز مشترک هستند.
فارغ از این که مشخصا چه نوع دارو یا رویکرد رواندرمانی در یک اعتیاد خاص کمککنندهتر است، تشخیص داروی مناسب و رواندرمانی مناسب بر اساس شرایط خاص هر فرد و ویژگیهای زیستی-روانی-اجتماعی او ارجح و از اهمیت بیشتری برخوردار است. درواقع بیشتر از این که نگران مواد جدید باشیم، باید نگران افراد و خصوصیات ژنتیکی، بحرانهای کودکی، اختلالات زمینهای موجود، وضعیت اقتصادی-اجتماعی و امنیت شغلی آنها و سن شروع مصرفشان باشیم.
فرهادی: اختلالات و بیماری های گوناگونی که برای فرد به وجود میآید ممکن است درمان قطعی داشته باشند و با یک نسخه یا عمل جراحی برطرف شوند اما برخی اختلالات درمان قطعی ندارند. از برخی درمان ها باید برای کنترل آسیب ها و عوارض کمک گرفت که این روند مختص بیماری اعتیاد نیست و بسیاری از اختلالات روان پزشکی و حتی بیماری هایی نظیر فشارخون، دیابت، چربی خون و… را شامل میشود.
نگاهی به آمار و ارقام نشان می دهد حتی تجربه مصرف در دوران ۱۰ تا ۱۲ سالگی نیز وجود دارد و مصرف مواد سبک تر یا در دسترس تر مانند سیگار، حشیش و الکل در ۱۵ تا ۲۰ سالگی مشاهده میشود. با توجه به این که مغز تا ۲۲ سالگی در حال تکامل است بنابراین کودکان و نوجوانانی که مصرف مواد را در مراحل تکامل مغز شروع میکنند صدمات بیشتری می بینند. یکی دیگر از عوامل مهم که فرد را مستعد وابستگی به مواد میکند عوامل ژنتیکی، محیطی و بحران های مربوط به مرحله رشد و تکامل نوجوان میباشد. به عنوان مثال، اگر فردی در ۳۰ سالگی شروع به مصرف مواد کند نسبت به کسی که در ۱۵ سالگی تجربه مصرف مواد را دارد دچار آسیب کمتری خواهد شد و همین موضوع بیانگر اهمیت پیشگیری در سنین کودکی و نوجوانی است.